Nüfus Özellikleri

Nüfus Özellikleri #

Beşeri coğrafya çalışmalarında ve diğer coğrafi çalışmalarda nüfus ve nüfusun tarihsel gelişimi önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü bir bilim olarak coğrafya, insan ve mekânın birbirleriyle etkileşim sürecini incelemektedir.63 Bu nedenle bir yerdeki nüfusun az veya çok olması o alandaki doğal çevrenin; bireylerin ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarına cevap verebilmesine64 ve insan yaşamını kolaylaştırmasına65 bağlıdır. Bu çerçevede, araştırma sahasını oluşturan Gemlik ilçesinin nüfus özellikleri insan-çevre etkileşim sürecinin belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Araştırmamızın bu bölümünde, nüfusun tarihsel gelişiminden başlayarak nüfusun temel demografik özellikleri incelenmeye çalışılmıştır.

63Hayati Doğanay, Ekonomik Coğrafya 1: Doğal Kaynaklar, Aktif Yayınları, Erzurum 2004, s. 17.

64Ali Tanoğlu, Nüfus ve Yerleşme, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 1183, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No:45 İstanbul 1966, s. 26-27.

65Saliha Koday, Kübra Erhan, Çoruh Vadisinde Nüfusun Dağılışı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2) 2010, s. 6.

Araştırma sahasını oluşturan Gemlik, yerleşme tarihi eski devirlere dayanmasına karşın, nüfusu ile ilgili bilgi ve belgeler Osmanlı Devletinin son dönemi ve Cumhuriyet sonrası döneme aittir.

Bir İyon kolonisi olarak kurulan Gemlik/Kios M.Ö. 1000 yıllarında Antik Çağ’da ilk dönemlerde Yunan şehridir.66 Ardından farklı medeniyetlerin egemenliği ve istilası ile karşılaşan Gemlik; Frig, Lidya, Brithanya, Makedon, Pers, Roma, Bizans dönemlerinde farklı etnik grupların yaşamış olduğu bir yerleşim yeri haline gelmiştir. Türklerin ilk olarak Gemlik’e yerleşmeye başlaması Selçuklu Devleti dönemine rastlamaktadır. Selçuklu Devleti egemenliğinden sonra 1333’te Osmanlı Devleti egemenliğine katılan Gemlik, Türk şehri olmuştur. Fakat Türklerin devamlı istilalara açık olan bu liman şehrinde yaşamak istememiş olması asırlar boyunca Gayrimüslim nüfusun burada etkili olmasına neden olmuştur. Sahada ki gayrimüslimlerin etkinliğini Osmanlı Devleti döneminde yapılan ilk nüfus sayımından anlamaktayız. Yapılan ilk nüfus sayımında, Bursa Salnamesine göre Gemlik’teki Müslüman ve Gayrimüslim erkek dağılımı: 2268’i Müslüman, 3995’i ise Gayrimüslim olmak üzere toplam 6263 kişidir. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra gerçekleştirilen “mübadele anlaşması” gereğince Gayrimüslim halk, başta Yunanistan olmak üzere başka yerlere göç etmiştir. Yunanistan’ın çeşitli kasabalarından gelen Müslüman-Türk nüfusun büyük bir bölümü Gemlik ve çevre kasabalara yerleştirilmiştir. Böylelikle şehrin nüfusu Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren yavaş yavaş, 1950 yılından sonra ise hızlı bir şekilde artmaya devam etmiştir.

Cumhuriyet’in ilanından sonra Osmanlı idari yapılanması kaldırılmış, sancak statüsündeki yerleşmeler vilayete dönüştürülmüştür. Böylece Osmanlı Devletinin son döneminde merkez sancak statüsünde bulunan Bursa, 1924 yılında çıkarılan yasalar ile il yapılmıştır. Gemlik, 1926’da ise idari bakımdan Bursa iline bağlı bir ilçe olmuştur.67

1. Sayım Dönemlerine Göre Gemlik Nüfusunun Durumu #

   Gemlik ilçesinin Cumhuriyet dönemi nüfus miktarı 1927 ve 2011 yılları arasında gerçekleştirilen nüfus sayımları doğrultusunda değerlendirilmeye çalışılacaktır. 1927 ve 2011 yıllarını kapsayan bu süreçte çalışma alanının nüfusunda meydana gelen

    

   66 Orkun, s. 60-66.

   67Raif Kaplanoğlu, Meşrutiyet’ten Cumhuriyete Bursa (1876–1926), Avrasya Etnografya Vakfı Yayınları, İstanbul 2006.

   değişmeler sosyal ve ekonomik boyutlarıyla değerlendirilecektir. Buna göre, çalışma alanında söz konusu yıllar arasında nüfusta meydana gelen sayısal değişimler ve değişim miktarlarının oluşmasındaki etmenlerin etkisi üzerinde durulmaktadır. Öte yandan çalışma alanında elde edilen veriler nüfus esas alınarak, Gemlik nüfusunun özellikleri, erkek ve kadın nüfus miktarlarına ve oranlarına bakılarak sayım yıllarına ait toplam nüfus artış azalış, dağılış tabloları çalışma alanı üzerinde analizlerde bulunmaya yardımcı olacaktır.

   Tablo 1.11. Gemlik İlçesinde Sayım Dönemlerine Göre Nüfusun Gelişimi.

   Sayım Yılı	Nüfus	Şehir Nüfusu	Oranı (% )	Köy Nüfusu	Oranı (% )	Nüfus Artış Hızı (% )
   1927	18.891	6050	32,03	12.841	67,97	–
   1935	20.235	5910	29,20	14.325	70,80	7,11
   1940	22.301	7030	31,52	15.271	68,48	10,21
   1945	23.130	7104	30,71	16.026	69,29	3,71
   1950	25.964	8543	32,90	17.421	67,10	12,25
   1955	27.495	10.244	37,25	17.251	62,75	5,89
   1960	30.673	12.640	41,20	18.033	58,80	11,55
   1965	33.886	15.716	46,37	18.170	53,63	10,47
   1970	34.796	16.915	48,61	17.881	51,39	2,68
   1975	39.679	20.704	52,17	18.975	47,82	14,03
   1980	48.106	26.849	55,81	21.257	44,19	21,23
   1985	57.308	36.693	64,02	20.615	35,98	19,12
   1990	78.193	50.237	69,60	27.956	30,40	36,44
   1997	86.702	63.844	73,63	22.858	26,37	10,88
   2000	88.472	63.710	72,01	24.762	27,99	2,04
   2007	98.085	78.945	80,48	19.140	19,52	10,86
   2008	98.770	90.592	91,72	8.178	8,28	0,69
   2009	99.234	90.834	91,53	8.400	8,47	0,46
   2010	100.927	92.765	91,91	8.162	8,09	1,70
   2011	101.590	93.464	92,00	8.126	8,00	0,65

   Kaynak: D.İ.E. 1927-2000 ile TÜİK 2007-2011 ADNKS Nüfus Sayımı Sonuçları.

   Türkiye’de ilk nüfus sayımının yapıldığı 1927 yılında Gemlik ilçesinin sahip olduğu toplam nüfusu miktarı 18.891 kişidir. Nüfusun köy ve şehir dağılımına bakıldığında tüm ülke genelinde olduğu gibi nüfusun büyük bir kesiminin köylerde yaşadığı gözlemlenmektedir. 1927 yılı nüfus sayımları sonuçlarına göre nüfusun köy ve şehir dağılımı, toplam nüfusunun % 32,03’ü (6050 kişi) şehir merkezinde % 67,97’si ise (12.841 kişi) köylerde yaşamaktadır. 1927 yılı nüfus miktarına yönelik bu dağılıma, ulus olarak geçirilmiş olan Kurtuluş Savaşı’nın etkisi ve sonuçları neden olmuştur. Cumhuriyet dönemi nüfus miktarının cinsiyet dağılımı incelendiğinde Cumhuriyet’in ilk yıllarında kadın nüfus miktarının erkek nüfus miktarından daha yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Bu durum üzerinde Kurtuluş Savaşı etkili olmaktadır (Tablo 1.10).

   Gemlik şehrinin nüfusu 1935 nüfus verilerine göre köy ve şehir dağılımı incelendiğinde, % 29,20’si şehirde (5910 kişi) yaşarken nüfusun % 70,80’ini oluşturan (14.325 kişi) ise köylerde yaşamaktadır. Nüfusun cinsiyet yapısı ise 9984 erkek, 10.251 kadın şeklindedir. Bununla birlikte merkez nüfusunda bir azalma gözlenmektedir. Gemlik merkezinde gözlemlenen bu azalma dönem içerisinde yaşanan küresel ekonomik krizin etkileri doğrultusunda dış merkezlere doğru yapılan göçlerden kaynaklanmaktadır.68

   Çalışma alanına ait 1940 yılı nüfus verilerine göre ilçenin toplam nüfusu (22.301 kişi) artarak % 9,26 oranında bir artış göstermiştir. Şehir nüfusu 7030 kişi artarak % 31,52 ile toplam nüfus dağılımında yer almıştır. Buna karşın aynı yıl köy nüfus (15.271 kişi) artarak toplam nüfusun % 68,48’ini oluşturmuştur (Tablo1.10).

   Bir yerleşim alanında nüfus artışı doğal yolların dışında farklı etmenler nedeniyle de gelişim göstermektedir. Gemlik merkezinde 1938 yılında yapılan Gemlik ekonomisine önemli katkı sağlayan Suni İpek Fabrikası, oluşturmuş olduğu iş olanakları doğrultusunda göç alımına bağlı olarak nüfus artışını sağlamıştır.69

   1940 ve 1945 yılları sürecinde dünyanın kaderini şekillendiren İkinci Dünya Savaşı ve bu savaşın ülkeye etkileri Gemlik ilçesini de etkilemiştir. Buna göre özellikle 1940 ve 1945 yılları arasında erkek nüfusun büyük bir kesiminin silâhaltına alınması Gemlik merkezinde erkek nüfusun kadın nüfusuna oranla daha düşük bir artış göstermesine neden oluştur. Bununla birlikte Gemlik’te kurulan fabrika işçi göçü alınmasını sağlamıştır.

   1945 yılı verilerine göre Gemlik ilçesi toplam nüfusu 23.130 kişidir. Bu sayının 7104 şehir nüfus ve 16.026 kişi ile köy nüfusu oluşturmaktadır. Gemlik’te 1940-1945 yılları arasında nüfus artışı köylerde şehir merkezine nispetle daha yoğun yaşanmıştır. 1945 yılı nüfus verileri üzerinde devam etmekte olan II. Dünya Savaşı’nın etkisi görülmektedir. Silâhaltına alınan erkek nüfusun geri gelmemiş olması nüfusun dağılımında etkili olmaktadır.

   Çalışma alanın nüfus verileri değerlendirildiğinde 1950 yılı nüfusun kırılma noktasını oluşturmaktadır. Gemlik ilçesinin sahip olduğu toplam nüfus miktarı ile köy ve şehir nüfusunun dağılımı değişim göstermektedir. Gemlik’in, 1950 yılında yeni

    

   68Kamış Bulur, s. 41.

   69Kamış Bulur, s. 41.

   kurulan iş sahalarıyla birlikte nüfus artışı hızlanmıştır. 1950 yılı nüfus verilerine göre çalışma alanında bulunan nüfus miktarı 25.964 kişidir. Öte yandan yıllık artış oranı ise

   % 10,91 olmakla birlikte artışın köy ve şehir başlıklar altında dağılımı, şehir nüfusu 8543 kişi köy nüfus ise 17.421 kişidir. Nüfusun şehir ve köy dağılımı yüzdesel olarak % 32,90 oranla şehir, % 67,10 oranı ile köy şeklindedir. 1950 yılı itibariye köy nüfus miktarında düşüş hızlanmıştır. Bununla birlikte şehir nüfus miktarı hızlı bir atış sürecine girmiştir.

   Gemlik ilçesi nüfusu, 1955 yılında nüfusun şehir ve köy dağılımına bakıldığında şehirsel nüfusun 10.244, köy nüfusunun 17.251 kişi olduğu görülmektedir. Öte yandan Gemlik ilçe merkezinin sahip olduğu toplam nüfus miktarı ise 27.495 kişidir. 1950 ve 1955 yılları arasında nüfus toplamda % 5,57 oranında artış göstermiştir. Gemlik ilçe nüfusunun köy ve şehir toplam nüfus içerisindeki dağılımına bakıldığında şehir nüfus oranı % 37,25 iken köy nüfus oranın ise % 62,75 olduğu görülmektedir. Köy nüfusu bir önceki sayım verileriyle karşılaştırıldığında % 5’lik bir düşüş görülmektedir.

   1950 yılına kadar Gemlik merkezi civar yerleşim birimlerinden ya da yurt içinden göç almakta idi. Buna karşın 1950 yılından sonra Bulgaristan ve Yugoslavya’dan gelen göçmelerin yerleştirildiği merkezlerden biri olmuştur. Gemlik ilçesi aldığı bu göçlerle nüfus bakımından hızlı bir gelişim göstermiştir.70

   1950 yılıyla başlayan hızlı nüfus artış süreci 1960 yılında da etkisini sürdürmüştür. Buna göre Gemlik ilçesi nüfusu, 1960 yılında 30.673 kişiye ulaşmıştır. Gemlik ilçesinin yıllık nüfus artış oranı % 10,36 civarındadır. 1960 yılı nüfus dağılımına bakıldığında ilçe nüfusunun % 41,20’si şehirde ve % 58,80’i ise köylerde yaşamaktadır. Şehir nüfusun artış oranı % 18,95’e ulaşırken köy nüfusunda azalma oranı % 4,33 civarındadır.

   Gemlik şehir nüfusunun hızlı bir şekilde köy nüfusla arasındaki farkı kapatmasında ilçe merkezinde kurulan sanayi kuruluşlarının ve fabrikaların oluşturmuş olduğu iş alanlarına köylerden ve civar yerleşim birimlerinden göç alması etkili olmuştur.

   1965 yılı nüfus sayım verileri sonuçlarına göre Gemlik ilçesinde toplam 33.886 kişi yaşamaktadır. 1960 yılı nüfus miktarına göre % 9,48 artış göstermiştir. Gemlik

    

   70Kamış Bulur, s. 41.

   ilçesinin nüfusun köy ve şehir dağılımına bakıldığında ilçe nüfusunun % 46,37’si şehirde % 53,63’ü ise köylerde yaşamaktadır.

   Gemlik’in şehir nüfus oranı, bir önceki (1960) nüfus sayımına göre % 19,57 artış göstermiştir. Öte yandan köy nüfus bir önceki nüfus sayımına göre % 0,75 azalma göstermiştir. 1960-1965 arası şehirleşme oranında görülen bu artış, köylerde şehir merkezine ve dışarıdan Gemlik merkeze yapılan göçlerdir. Yapılan bu göçlerin gerekçesi olarak da Gemlik’te gelişen sanayi, ticaret ve insanların ulaşabileceği imkânların çokluğu gösterilebilir. Bununla birlikte 1963 yılında Bursa-Yalova karayolunun Gemlik üzerinden geçmesi ve bu doğrultuda ulaşım imkânlarıyla beraber liman faaliyetinin artırması, Borusan gibi büyük ölçekli fabrikaların bölgede kurulmasını sağlamakta ve bu durum da bölgede görülen nüfus miktarının hızlı bir şekilde artmasına olanak sağlamaktadır.

   Çalışma alanı üzerinde 1970 yılı verileri nüfus miktarı bir önceki döneme göre yıllık oranda % 2,61’lik bir artış göstererek 34.796 kişiye ulaşmıştır. Gemlik ilçesinde görülen bu nüfus miktarının köy ve şehir merkezinde dağılımına bakıldığında % 48,61’i şehir ve % 51,39’u ise köylerde olduğu görülmektedir. 1970 yılında Gemlik ilçe merkezinde şehir alanı içerisinde yaşayan nüfus miktarı 16.915 kişi iken köylerde yaşayan kişi sayısı ise 17.881’dir.

   1970 yılı toplam nüfusun köy ve şehir dağılımına bakıldığında köylerde yaşamakta olan nüfus miktarının şehirden fazla olduğu görülmektedir. Bu durumun 1970 yılından sonra tersine bir görüntü sergileyerek şehir nüfus miktarı köy nüfus miktarından daha yüksek olduğu görülmektedir. Gemlik ilçesinde 1945 yılından itibaren köy nüfus kademeli olarak azalma göstermiş ve bu durum şehir nüfusuyla olan farkın azalmasını sağlamıştır.

   Gemlik ilçesine ait 1975 yılı nüfus verilerine göre ilçenin sahip olduğu toplam nüfus miktarı 39.679 kişidir. Gemlik merkezi sahip olduğu bu nüfus oranıyla yıllık olarak % 12,30 oranda bir artış göstermiştir. 1975 yılı nüfus şehir ve köy nüfus dağılımına bakıldığında şehirsel nüfus % 52,17’lik oranla köy nüfus miktarını önüne geçmiştir. Gemlik ilçesinde 1975 yılında köylerde yaşayanların toplam nüfus içindeki oranı % 47,82’dir.

   Çalışma alanındaki nüfus artışının yıllara içerisindeki yüzdelik düzeyde artış oranları incelendiğinde Gemlik ilçesinde 1970 yılında başlayıp 1975 yılında hızlanan ve

   1990 yılında en yüksek oran ulaşıldığı gözlemlenen 15–20 yıllık hızlı bir değişim süreci yaşanmıştır. 1970 yılında yıllık nüfus artış hızı % 2,61 iken 1975 yılında % 12,3 1980 yılında % 17,51 oranında yükselmiştir. 1990 yılında en yüksek artış hızına ulaşan Gemlik % 20,6’lık bir artışa sahiptir.

   Gemlik ilçesinin 1975-1990 yılları arasında göstermiş olduğu bu nüfus artışı, ilçenin sosyal ve ekonomik olarak hızlı bir gelişim sürecinin içinde olduğunu göstermektedir. Buna göre, ilçenin 1980 yılında sahip olduğu nüfus miktarı 48.106 kişi iken bu nüfus oranı hızlı bir gelişme sürecinin yaşandığı bu dönemde, 1985 yılında 57.308, 1990 yılında 72.177 kişiye ulaşmıştır. Gemlik ilçesinin 1997 yılı nüfus miktarı ise yıllık arış oranında bir önceki sayım dönemine göre azalma eğimi göstermiş olsa da 86.702 kişiye ulaşmıştır.

   Gemlik ilçesinin 1997 yılında 86.702 kişiyle ulaşmış olduğu % 16,75’lik nüfus artış oranı, 2000 yılında hızlı bir düşüş göstermiştir. 2000 yılında ilçenin sahip olduğu nüfus miktarı 88.472 kişidir. Öte yandan ilçenin 1997 ve 2007 yıllarında daha yüksek bir oranda nüfus artışı göstermesinde Gemlik ilçesinde etkisi şiddetli bir şekilde hissedilen 1999 Marmara Depremi etkili olmuştur. Depremin nüfus kitleleri üzerinde meydana getirdiği tedirgin edici etki, bölgenin nüfusunun farklı yerlere göç etmesine ve bu oranda da nüfusun gelişme hızının yavaşlamasına neden olmuştur.

2. ekil 1.15. Gemlik İlçesinde 1935-2011 Yılları Arası Nüfus Artış ve Azalış Hızı. #

   Gemlik ilçesinde 1999 depreminin etkisi 2007 yılına kadar devam etmiştir. Buna göre ilçe nüfusu, 2007 yılında ilçe nüfusu % 9,4’lük bir atış göstererek 98.085 kişiye ulaşmıştır. Gemlik ilçesinin 2008 yılında sahip olduğu nüfus miktarı ise 98.770 kişidir.

   Gemlik’in, 2008 yılından sonraki süreçte nüfus gelişiminin oturmuş bir yapı aldığı, yıllar arasında büyük farklılıkların gözlenmediği görülmektedir (Şekil 1.15). Nüfusun ilçe içindeki dağılımı ve bu dağılımın yıllar içindeki artış ve azalma oranları da bu durumla paralellik göstermektedir. Bu bağlamda ilçede 2008 yılına kadar gözlemlenen köy ve şehir nüfus dağılımındaki farkın artışı 2008 yılı itibariyle sabitleşmeye, yakın bir eğilim göstermeye başlamıştır.

   Gemlik ilçesinde 1975 yılından itibaren şehir nüfus oranı, köy nüfus oranını geçmiştir. Toplam nüfusun yerleşim alanlarına olan bu dağılımı 2008 yılında sürekli olarak artış gösteren yükselici bir yapıya sahiptir. 2008 yılı itibariyle bu yapı kendisini daha durağan ve sakin bir gelişim eğrisine bakmış, köy ve şehir nüfus miktarı yıllar içinde sabit bir yapıya yaklaşmıştır.

1. Gemlik ilçesinde 2011 yılı nüfus verilerine göre ilçe idari sınırları içinde bulunan köylerin nüfus miktarları Şekil 1.16’da verilmektedir. Bu bağlamda ilçenin köylerdeki en büyük yerleşim ünitesini Engürücük, Kurtul ve Büyükkumla, köyleri oluşturtmaktadır.

2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Yapısı

   Coğrafi çalışmalar bakımından bir yerleşim ünitesinin sahip olduğu nüfus miktarı, nüfusun yaş, cinsiyet yapısı ve yerleşim ünitelerine olan dağılımları önem taşımaktadır. Bir yerleşim ünitesi içinde yaşayan nüfusun cinsiyet dağılımı kadın ve erkek sayıları arasındaki farklar temel olarak ölüm ve doğum gibi doğal yollardan ortaya çıkmış

   olmakla birlikte göç verip alma oranlarıyla değişiklik göstermektedir. Bir yerleşim ünitesinde kadın nüfusun erkek nüfustan fazla olması o yerleşim ünitesinin dışarıya işçi göç vermekte olduğunu, erkek nüfusun fazla olması durumunda ise işçi göçü alındığını göstermektedir.71

   Gemlik ilçesinin kadın erkek nüfusu cinsiyet oranı incelendiğinde bu oranın 1960 yılı öncesinde düşük olduğu, 1960 yılından sonraki süreçte artış gösterdiği gözlenmektedir. Bu durum Gemlik ilçesinin 1960 yılından sonraki süreçte erkek nüfuslu göçler aldığının göstermesi bakımından önem taşımakla birlikte cinsiyet oranına benzer bir durum da kadın erkek oranlarında kendisini göstermektedir.

3. 

   Gemlik ilçesinde nüfusun cinsiyet dağılımı incelendiğinde 1927 ile 1955 yılları arasındaki süreçte kadın nüfusun erkek nüfusundan fazla olduğu görülmektedir. Öte yandan Gemlik ilçe merkezinin ekonomik gelişim göstermesiyle birlikte bölgenin civar yerleşim ünitelerinden göç alamaya başlaması Gemlik ilçesinde kadın nüfusunun 1945 yılından sonraki süreçte erkek nüfusundan daha az olduğunu göstermektedir (Şekil 1.17).

    

   71Hakkı Yazıcı, Orta Sakarya Vadisi’nin Coğrafi Etüdü, Yenice-Alpagut Arası, Anadolu Üniversitesi, Yay., No: 1040, Eskişehir 1998, s. 70.

Şekil 1.18. Gemlik İlçe Nüfusunun Cinsiyet Oranlarının Sayım Devrelerine Göre Miktarı.

Gemlik ilçesinin 2011 yılı adrese dayalı nüfus verilerine göre sahip olduğu toplam nüfus miktarı 101.590 kişidir. Bu nüfusun 49.856’sı yani % 50,92’lik kesimi erkek iken 49.856 kişiden oluşan kadın oranıysa toplam nüfusun % 49,08’ini oluşmaktadır. Gemlik ilçesinde 2011 yılında görülen bu oran önceki yıllarda görülen oranlarla benzerlik göstermektedir.

Nüfusun yaş aralıklarına göre dağılım verileri çalışma alanı içinde bulunan nüfusun özelliklerinin ve potansiyelinin tespiti bakımından önem taşımaktadır. Nüfus belirli yaş aralıklarına göre ayrılıp, nüfusla ilgili sınıflandırılmalara gidilmektedir. Buna göre Birleşmiş Milletler nüfusun geniş aralıklar doğrultusundaki dağılımlarını, 0-14 yaş grubunu çocuk nüfus, 15-64 yaş grubunu yetişkin, olgun, faal ya da aktif nüfus, 65 yaş ve üzerini ise yaşlı nüfus olarak tanımlamaktadır. Ayrıca yine 0-14 yaş grubu ile 65 yaş ve üzeri nüfus çoğunlukla işgücü olarak değerlendirilemediğinden bağımlı nüfus olarak tanımlanmaktadır.72

Tablo 1.12. Gemlik İlçesi Nüfusunun Geniş Aralıklı Yaş Gruplarına Dağılımı.

Kaynak: TÜİK, 2011 ADNKS. Nüfus Sayımı Sonuçlarından Düzenlenmiştir.

72Hayati Doğanay vd., Genel Beşeri ve Ekonomik Coğrafya, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara 2012, s. 44-48.

Gemlik ilçesinin sahip olduğu 2011 yılı nüfus miktarının geniş aralıklı yaş gruplarına olan dağılımı incelendiğinde en geniş grubun 15-64 arası yaş grubunun oluşturduğu görülmektedir. Bağımlı nüfus olarak tanımlanan, 0-14 ve 65+ yaş gruplarını oluşturan aralığın toplam nüfus içindeki payı ise % 29’dur. Aktif olarak tanımlanan 15-64 yaş aralığındaki nüfus miktarı toplam nüfusun % 72,93’ünü oluşturmaktadır.

Aktif nüfus miktarının yüksek olması ve bağımlı nüfus miktarın düşük olması bölgenin sosyal ve ekonomik olarak gelişmişliğini göstermesi bakımından önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra bağımlı nüfus içinde bulunan 0-14 yaş grubundaki nüfus miktarının % 20’yi oluşturması bölgenin dinamik bir nüfus yapısına sahip olduğunu göstermektedir. 20 ile 45 yaş grubu arasındaki nüfus miktarının diğer yaş gruplarında fazla olduğu görülmektedir. Gemlik ilçesi nüfusu geniş aralıklı olarak gruplandırıldığında, toplam nüfusun % 20,51’inin 0-14 yaş grubu, % 70,92’sinin 15-64,

% 8,7’sinin ise 65 ve üzeri yaş grubunda olduğu görülür.

Gemlik ilçesinin 2011 yılı nüfus miktarının geniş aralıklı dağılımına bakıldığında kadın ve erkek nüfus oranlarının birbirine yakın olduğu ancak bazı yaş gruplarında bu oranlarda farklar bulunduğu görülmektedir. Nüfusun yaş grubunun sosyal ve ekonomik özellikleri doğrultusunda yaş grupları arasında farklar görülebilmektedir (Tablo 1.11).

Gemlik ilçesi nüfusunun dar aralıklı yaş gruplarına dağılımına bakıldığında 25, 30, 40, 45 yaş gruplarında erkek oranının yüksek olduğu görülmektedir. 20-24 yaş grupları arasında kadın ve erkek nüfusları arasında 1160 kişilik bir fark vardır. Bu durum üzerinde etkili olan etmenler bölgenin sanayi olarak civar yerleşim yerlerinden iş olanakları yönüyle gelişmiş olmasıdır (Şekil 1.19).